TÒA SOẠN: KHOA HỌC VÀ ĐỜI SỐNG ẤN PHẨM CỦA BÁO TRI THỨC VÀ CUỘC SỐNG TRỤ SỞ: 70 TRẦN HƯNG ĐẠO, HOÀN KIẾM, HÀ NỘI TỔNG ĐÀI: (024) 6.2732677; EMAIL: baotrithuccuocsong@gmail.com VĂN PHÒNG ĐẠI DIỆN TẠI TP HCM: Số 54 Phạm Huy Thông, Phường 7, Quận Gò Vấp, TP HCM HOTLINE: 096 523 77 56 PHÓ TỔNG BIÊN TẬP PHỤ TRÁCH: NGUYỄN THỊ MAI HƯƠNG PHÓ TỔNG BIÊN TẬP: NGUYỄN DANH CHÂU CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG BIÊN TẬP: TSKH PHAN XUÂN DŨNG CHỦ TỊCH LIÊN HIỆP CÁC HỘI KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT VIỆT NAM ĐẶT MUA BÁO VÀ QUẢNG CÁO: TẠI HÀ NỘI: (024) 6.2732679 - TẠI TPHCM: (028) 3.8292280 TRUNG TÂM TRUYỀN THÔNG - QUẢNG CÁO VÀ PHÁT HÀNH: (024) 6.2732623 GIẤY PHÉP XUẤT BẢN: SỐ 879 - CBC-QLBC -BTTTT NGÀY 15/8/2023 IN TẠI: CÔNG TY CỔ PHẦN IN VÀ THƯƠNG MẠI TIÊN PHONG TRÌNH BÀY: DUY TUẤN Giá: 68.000đ THƯ TOÀ SOẠN Quý Bạn đọc thân mến! Trong tiến trình phá t triển củ a loà i ngườ i vớ i 4 cuộc c ch mạng công nghiệp 1.0 đến 4.0, khoa họ c đã thay đổ i đờ i số ng nhân loai. Khoa họ c là tri thứ c, là sứ c manh, tá c đông và phụ c vụ con ngườ i trong má i nhà chung mang tên Trá i Đấ t. V i nhiệm v ph bi n, lan tỏa ki n th c khoa h c, ng y 30/9/1959, B o Khoa h c Thường thức (sau này đổi tên thành Khoa học và Đơi sống) ra s đầu tiên. Những b i vi t c a các nh khoa h c như Nguyễn Xi n, Đặng Minh Tr , Tạ Quang Bửu, Lê Khắc, Tôn Th t Tùng, Dương Hồng Hiên, Trần Văn H … đ mang đến cho Ban đọc nguồn tri th c bổ ích trên nhiề u lĩnh vự c củ a cuôc số ng. 65 năm tiên phong trên măt trận khoa học, công nghê, Khoa học và Đơi sống găn liền sự phá t triể n manh mẽ , toà n diên củ a đấ t nướ c. Bá o t h o qua cá c thờ i kỳ , có nhữ ng l nh đạo, nh khoa h c h ng đầu như GS Nguyên Xiển, GS Lê Khăc, GS.VS Trân Đai Nghĩa…, cùng lự c lượ ng cộng t c viên l c c nh khoa h c đâu ngành uy tín; song hơn cả, vẫn là sự đông hà nh, ủ ng hô nhiêt thà nh củ a đông đả o Ban đọ c trong, ngoà i nướ c. 65 năm tm đư ng lên pha trư c v nỗ l c phụ ng sự Ban đọc, Khoa học và Đơi sống đã hoà n thà nh t t nhiêm vụ phổ biế n kiế n thứ c, tư vấ n, phả n biên, giá m định xã hôi; không chỉ là tiếng noi củ a đôi ngũ trí thứ c, mà cò n đả m nhậ n câu nố i giữ a nhà khoa họ c vớ i đông đả o quân chú ng Nhân dân, v i mụ c đích nâng tâm đờ i số ng xã hôi. 65 năm tham gia công cuôc đổ i mớ i, Cá ch mang Công nghiệp lân thứ tư găn liền Trí tuê nhân tao (AI), Dữ liêu lớ n (Big Data), Kế t nố i van vậ t (IoT), Điên toá n đá m mây, Tự đông quy trình Robotic (RPA), In 3D…, Khoa h c v Đời s ng nh n đư c c cơ hôi và thá ch thứ c mớ i, đã và đang không ngừ ng chuy n đ i s b o ch , đổ i mớ i trong tư duy và hà nh đông, nhằm tạo nên nh ng s n phẩm b o ch tinh hoa v quản trị tò a soan… phụ c vụ công chú ng hiêu quả hơn n a trên mọ i nề n tả ng. 65 năm tự hào về quá khứ, nhưng không vì thế người làm Báo Tri thưc và Cuộc sống noi chung, Khoa học và Đơi sống noi riêng, quên nhiêm vụ trên măt trận thông tin hôm nay. Ch ng tôi cam k t gi v ng “tâm s ng, l ng trong, b t sắc” nhằm x ng đ ng v i ni m tin v s k v ng c a Đ ng, Nh nư c, Nhân dân v VUSTA, đội ng tr th c khoa h c v công nghệ; luôn là ngườ i đông hà nh tin cậ y củ a Quý Ban đọ c v Đ i t c, đưa tri thứ c KHOA HỌ C nâng cao ĐỜ I SỐ NG con ngườ i. P. TỔNG BIÊN TẬP PHỤ TRÁCH Nguyễn Thị Mai Hương
CHỦ TỊCH VUSTA PHAN XUÂN DŨNG: “VẬN HỘI MỚI, TẦM VÓC MỚI” GIÁO SƯ HOÀNG CHÍ BẢO: CƠ DUYÊN ĐƯỢC KỂ CHUYỆN BÁC HỒ 6 52 C O N T E N T S l70 TRẦN HƯNG ĐẠO… MÁI NHÀ CHUNG ĐỂ TRỞ VỀ 18 l6 NHA KHOA HOC GỐC VIÊT NÔI TIẾNG TOÀN CẦU 60 lĐỂ ĐÓN DÒNG VỐN FDI... 36 lNHÀ KHOA HỌC, CHUYÊN GIA NÓI VỀ "CHÚNG TÔI" 12 lVẬN TH TUỔI "LỤC THẬP NHI NHĨ THUẬN" 68 54 TI N SĨ, BS HOÀNG THANH TUẤN: “TRI T LÝ CUỘC SỐNG, TRI T LÝ LÀM ĐẸP”
NGUYÊN TỔNG BIÊN TẬP TRẦN THỊ THU HIÊN: TỰ HÀO TÊN GỌI KHOA HỌC VÀ ĐỜI SỐNG TS LÊ XUÂN NGHĨA: VIỆT NAM SẼ LÀ ĐIỂM SÁNG TRONG BỨC TRANH TÀI CHÍNH TOÀN CẦU PGS.TS LÊ PHƯỚC MINH: THẾ VA VÂN NƯƠC LÊN THÂY RÕ 8 32 30 66 58 56NSƯT V HOÀI NAM: “CỨ YÊU NGHỀ… NGHỀ SẼ KHÔNG PHỤ MÌNH” VUA GIA LONG, MINH MẠNG: “NHÃN QUAN” KHOA HỌC QUÂN SỰ - QUỐC PHÒNG CEO TRẦN MINH TUẤN: HIÊU THI TRƯƠNG GIUP DOANH NGHIÊP TĂNG TRƯƠNG BÊN VỮ NG
KHOA HỌC & ĐỜI SỐNG 6 30/9/1959 - 30/9/2023 CHỦ TỊCH VUSTA PHAN XUÂN DŨNG: năm là dấu mốc đáng tự hào của Khoa học và Đời sống, luôn gắn liền nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, tư vấn, giám định và phản biện xã hội..., góp phần phát triển nền kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế hiện nay. “VẬN HỘI MỚI, TẦM VÓC MỚI” Chú ng ta tự hà o nhìn lai môt chăng đườ ng vẻ vang đã qua nhưng cũng không quên chuân bị kỹ hành trang cho những bước đi săp tới. Dưới tác đông manh mẽ của khoa học, công nghê đang thay đổi chong măt từng ngày, từ ng giờ , tư duy và quy trình là m Bá o sẽ thay đổi, chân dung ban đọc cũng thay đổi, cách tiế p nhậ n thông tin cà ng thay đổ i… Nhưng co môt điều không thể thay đổi là KH&ĐS phải tiếp tụ c găn bo chăt chẽ vớ i đôi ngũ nhà khoa họ c, là m câu nố i đưa tri thứ c củ a tâng lớ p tinh hoa đến đông đảo quân chú ng Nhân dân. Con người là nhân tố quyết định. Đâu tư cho con ngườ i là tập trung xây dự ng đôi ngũ nhà báo trẻ trung, năng đông, “tâm sáng, lòng trong, bút sắc”, gioi ngoai ngữ và công nghê, co thể tác nghiêp ở môi trường quốc tế. Đo còn là sự đâu tư manh mẽ để Báo co sự đông hà nh củ a đôi ngũ nhà khoa họ c gioi ở cả trong nướ c và trên thế giớ i, trong đo co nhữ ng nhà TSKH Phan Xuân D ng, B thư Đng đo n, Ch tch Liên hiệp c c Hội Khoa h c v K thu t Việt Nam (VUSTA), nh n mạnh h nh trnh 65 năm ra đ i v ph t tri n c a Khoa h c v Đời s ng (KH&ĐS) nhân s kiện kỷ niệm ngy pht hnh s bo đầu tiên (30/9/1959 - 30/9/2023). l Điều những người l m b o KH&ĐS tự h o nhất l được những nh khoa h c tiền b i tâm huy t với sự nghiệp mở mang dân trí, xây dựng v ph t triển tờ b o từ những ng y đầu tiên. Chủ tịch cùng quan điểm n y? - Từ khi thành lập, ng y 30/9/1959, B o Khoa hc Thường thức, từ thng 01/1977, l B o KH&ĐS, đã tập trung ph bi n ki n th c nhằm gi p ngư i dân s ng khoa h c, khỏe mạnh, l m kinh tế tốt. Những lãnh đao thời kỳ đâu củ a Báo là các nhà khoa họ c hàng đâu như Gi o sư Nguyễn Xi n, Giáo sư Lê Khăc, Gi o sư Viện s Trần Đại Ngha…, đ đặt nh ng viên gạch hồng l m n n móng v ng chắc cho sự phát triển hôm nay, gop phân thúc đây s ph t tri n khoa h c, công nghệ nướ c nhà. 65 năm phấn đấu và trưởng thành, bên canh niềm tin yêu củ a ban đọc, KH&ĐS luôn co sự đông hành của đôi ngũ nhà khoa học gioi chuyên môn, tâm huyết với nghề, trách nhiêm cao vớ i xã hôi trong viêc phổ biến kiến thứ c về khoa họ c, đờ i số ng mà mụ c đích cuố i cung chính là vì dân, vì nướ c. Co thể noi, trong rất nhiều thành công đã đat đượ c trên hà nh trình dà i chuyể n tả i thông điêp “Tri thưc là sưc mạnh”, làm cho từng cá nhân, đế n công đông và cả môt dân tôc co sứ c manh nhờ tri thứ c, đi u nh ng ngư i l m b o KH&ĐS t h o nh t l đư c cá c nh khoa h c ti n b i tâm huy t v i s nghiệp m mang dân tr , xây d ng v ph t tri n t b o t ng y đầu tiên. Đây co thể noi vừ a là may măn, vừ a là truyền thống quy báu, mang đăc trưng riêng củ a KH&ĐS. Phát huy truyền thống đo, đến nay, Báo vân nhận được sự quan tâm, đông hành của đôi ngũ nhà khoa học hàng đâu đất nước, thậm chí nổi tiếng trên thế giới, gắn lin nhiệm v tuyên truyn, ph bin, tư v n, gi m đnh v ph n biện x hội..., góp phần ph t tri n n n kinh t tri th c v hội nh p qu c t thờ i công nghê 4.0. l VUSTA có chủ trương gì ph t triển thương hiệu KH&ĐS khi đây l m t trong những tờ b o có thâm niên lâu đời trong hệ th ng b o chí C ch m ng Việt Nam, g n liền đ i ngũ trí thức khoa h c v công nghệ? - 65 năm l “độ tu i” ch n muồi m ra một h nh trnh m i, v n th m i, tầm vóc m i! khoa học không phải người Viêt. Bởi, trong môt thế giớ i phẳ ng củ a thờ i đai công nghê 4.0, tri thứ c không chỉ bo trong biên giớ i củ a môt quố c gia, dân tôc. KH&ĐS l một trong nh ng tờ b o có thâm niên lâu đ i trong hệ th ng b o ch C ch mạng Việt Nam. Theo đề nghị củ a lãnh đao Báo, Liên hiêp các Hôi Khoa học và Kỹ thuật Viêt Nam, với vai trò là cơ quan chủ quản, đang xem xét viêc đổi m i hoạt động c a B o nhăm phá t triể n củ a môt thương hiêu bá o chí manh, lấ y đo là m nề n tả ng để bứ t phá trong thờ i kỳ báo chí số . Tiên phong trên lĩnh vực khoa học, công nghê, KH&ĐS đương nhiên phải đâu tư cho công nghê, với mô hình tòa soan hôi tụ “All in one” - “Tất cả trong môt”, gôm báo điên tư, ấn phâm giấy, các chuyên trang. Báo phải đa dang loai hình sả n phâm, đâu tư cho chiề u
7 Số 39 (4301) Thứ Năm (28/9/2023) BA NHÀ KHOA HỌ C LỚ N LÀ CHU NHIỆM ĐẦ U TIÊN CUA BÁ O KH&ĐS * Chủ nhiệm đầu tiên là Giáo sư Nguyễn Xiển. Ông Nguy n Xi n đỗ đ u Tú t i năm 1927, được cấp học bổng sang Ph p học. Ông có 3 bằng Cử nhân: To n vi phân, tích phân; To n đại cương, Cơ học; sau đ là bằng Cử nhân hạng tối ưu về Vật lý. Khi về nước, ông không l m quan hưở ng “lương cao bổng hậu” theo đề nghị c a Chính ph Nam triều Huế, m ra H Nội dạy học. Ch tịch Hồ Chí Minh đích thân mời ông hợp t c với chính quyền c ch mạng, ông đã nhận lời. Ng y 18/5/1963, tại Đại hội đại bi u to n quốc l n thứ I c a Hội Phổ biến Khoa học v Kỹ thuật Vi t Nam, Giáo sư Nguy n Xi n, Đại bi u Quốc hội; Ph Ch tịch Quốc hội; Gi m đốc Nha Khí tượng Vi t Nam; Tổng thư ký Đảng Xã hội; Ủy viên Đo n Ch tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Vi t Nam, được b u l Ch tịch Hội phổ biến Khoa học kỹ thuật Vi t Nam; kiêm Ch nhi m đ u tiên c a B o Khoa học thường thức. Ông l nh khoa học đã được trao tặng Giải thư ng Hồ Chí Minh đợt 1 năm 1996. * Ch nhi m thứ hai l Giáo sư Lê Khắc. Ông nguyên l Ch nhi m đ u tiên c a Tổng cục Đường sắt Vi t Nam. Th ng 2/1980, ông được bổ nhi m l m Ch nhi m Ủy ban Khoa học v Kỹ thuật Nh nước. Ông cũng được b u l m Ph Ch tịch kiêm Tổng thư ký Liên hi p c c Hội Khoa học v Kỹ thuật Vi t Nam v l Đại bi u Quốc hội kh a VII. Ông l m ch nhi m B o Khoa học thường thức từ năm 1971 - 1976. * Ch nhi m thứ ba l GS.VS Tr n Đại Nghĩa (tên thật l Phạm Quang L - sinh ng y 13/9/1913). Ông được học bổng sang Ph p du học năm 1935; tốt nghi p v cùng lúc nhận cả ba bằng đại học. Sau đó , ông học tiếp, nhận thêm bằng kỹ sư h ng không v kỹ sư mỏ. Sau khi tốt nghi p, ông lại Ph p l m vi c đồng thời tiếp tục tự nghiên cứu chế tạo vũ khí - ng nh v lĩnh vực m chính quyền Ph p cấm tuy t đối không dạy cho sinh viên nước ngo i, đặc bi t l c c nước thuộc địa. Năm 1942, ông sang Đức l m vi c tại xư ng chế tạo m y bay v Vi n nghiên cứu vũ khí. Th ng 5/1946, Ch tịch Hồ Chí Minh sang Ph p thương thuyết với Bộ trư ng thuộc địa Ph p. Với lòng yêu nước thiết tha, ông đã cùng kỹ sư luy n kim Võ Quý Huân, b c sĩ Tai - Mũi - Họng Tr n Hữu Tước từ bỏ cuộc sống gi u sang, lương bổng lớn theo B c Hồ tr về Tổ quốc đ tham gia kh ng chiến chống thực dân Ph p. Ông từng giữ chức Ch nhi m Ủy ban Kiến thiết cơ bản Nh nước, Ch nhi m Ủy ban Khoa học – Kỹ thuật Nh nước, Vi n trư ng Vi n Khoa học Vi t Nam. Ông được trao tặng Giải thư ng Hồ Chí Minh đợt I, được b u l m Vi n sĩ Vi n H n lâm khoa học Liên Xô v l Ch tịch đ u tiên c a Liên hi p c c Hội Khoa học v Kỹ thuật Vi t Nam, kiêm Ch nhi m b o KH&ĐS. sâu, cũng như thêm nhiều kênh phát hành trên mang xã hôi để làm tốt hơn nữa nhiêm vụ tuyên truyền ph bi n kiến thức, tư v n, gi m đnh v ph n biện x hội..., góp phần thúc đây Viêt Nam hung cường trong khu vự c và thế giớ i. l B o chí, nh b o phải thể hiện được chính nghĩa, phản nh “d ng chảy chính” của xã h i, đất nước, phải “ph chính, diệt t ”. Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhiều thông tin x m về vai tr của lực lượng n y…, nguyên nhân do đâu? - B o ch nư c ta l phương tiện thông tin thi t y u đ i v i đ i s ng x hội; cơ quan ngôn lu n c a Đ ng, Nh nư c, t ch c ch nh tr - x hội, t ch c chnh tr x hội - ngh nghiệp, t ch c x hội, t ch c x hội - ngh nghiệp và diễn đ n c a Nhân dân. Báo chí phả i xá c định rõ “Noi cho ai nghe? Viế t cho ai xem? Viết để làm gì?”, phản ánh “dòng chảy chính” của xã hôi, đất nước trên cơ sở phục vụ lợ i ích củ a Nhân dân. Chính vì thế , cá c nhà báo mớ i cân co “tâm sáng, lòng trong, bú t sắc”. Nhìn môt cách toàn diên trong thời gian dà i, bá o chí co nhiề u đong gop tích cự c cho sự phát triển của xã hôi. Nhiều nhà báo không quản ngai gian lao, vất vả, thậm chí hy sinh trong thiên tai, dịch họa để làm tròn nhiêm vụ củ a ngườ i chiến sĩ trên măt trận thông tin. Tuy nhiên, thời gian gân đây, nhữ ng vụ viêc tiêu cự c đượ c chia sẻ nhi u trên b o ch , mang xã hôi. Co nhiề u nguyên nhân dân đế n “thông tin màu xám” về báo chí, trong đo co thực trang môt bô phận người làm báo “bẻ cong ngòi bút”, bôi đen, tô hông khi tác nghiêp, dọ a dâm doanh nghiêp nhăm tư lợ i bấ t chính. Chay theo thương mai hoa bá o chí, hướ ng tới nh ng câu chuyên giật gân, câu khách, đua với mang xã hôi câu view, câu like, m quên đi đạo đ c c a ngư i l m b o với tinh thân “phò chính, diêt tà”… Chủ đề tiêu cực được không ít nhà báo lam dụng dân đến bứ c tranh xã hôi bị phản ánh méo mo. Đây là nhữ ng hành đông phải bị lên án manh mẽ và làm quyết liêt, tránh tình trang “con sâu làm râu nôi canh”. l Công nghệ sẽ định hình l i b o chí. Yêu cầu đặt ra với cơ quan chủ quản v cơ quan b o chí trong thời đ i công nghệ s l gì? - Tại Đại hội Đại bi u to n qu c lần th I c a Hội Ph bi n Khoa h c, K thu t Việt Nam, Chủ tịch Hô Chí Minh nêu nh ng quan đi m v tầm quan tr ng c a khoa học, công nghê đ i v i năng su t lao động. Ngư i cho rằng: “Khoa h c ph i t s n xu t m ra v ph i tr lại ph c v s n xu t, ph c v quần ch ng, nhằm nâng cao năng su t lao động v không ng ng c i thiện đ i s ng c a Nhân dân”. Người kh ng đnh, nhiệm v c a khoa h c, k thu t rất quan tr ng, nên m i ng nh, m i ngư i đ u ph i tham gia công t c này đ nâng cao năng su t lao động, s n xu t ra nhi uc ac iv tch t. L m theo l i dạy c a B c, Đ ng v Nh nư c ta đ ban h nh nhi u chnh s ch huy động, khuy n khch đầu tư cho ph t tri n khoa học, công nghê trong nh ng lĩnh vực đờ i số ng, trong đo co báo chí. Chúng ta thấy rất rõ, ở cuôc Cách mang công nghiêp lân thứ tư này, với những phát minh như Internet vạn v t, Trí tuê nhân tao (AI), Dữ liêu lớn (Big Data), Điên toán đám mây…, công nghê làm báo đã thay đổi rất nhiều so vớ i truyền thố ng. Giờ đây, chỉ cân môt chiếc điên thoai thông minh trên tay, đôc giả co thể đọc báo (text), xem báo (video, hình ảnh, đô họa), nghe báo (audio). Môi cá nhân co thể tương tác trực tiếp với tác giả bài viết, với đôc giả khá c hay chính nhân vậ t trong bà i. Kênh phá t hành báo chí cũ ng không cò n phụ thuôc cách làm truyền thống như báo in, mà qua rất nhiều hướ ng trên mang xã hôi, các app… Công nghê đã và đang tá c đông, định hình lai báo chí. Vì thế, yêu câu đăt ra vớ i cơ quan chủ quả n và cả tò a soan là phả i chuyể n đổ i số thành công. Đo không chỉ đơn thuân là đưa dữ liêu báo in lên mang, mà là sự chuyển đổ i thự c sự về “tư duy số”, “con người số”, “tòa soan số ”... Noi cá ch khá c, đo l qu tr nh thay đ i t ng th v to n diện c a từng cá nhân nhà bá o đế n tò a soan v tư duy, c ch l m việc, phương th c s n xu t d a trên c c công nghệ s . Trong đo, vai trò của con người là quan trọ ng nhất, mang tính quyết định. l Chu tich dự b o th n o về xu hướng ph t triển KHCN cu i năm 2023, đầu năm 2024? - S hội t c a lnh v c nghiên c u khoa h c v c c ng d ng công nghệ kh c nhau đang lm cho việc sử d ng thit b công nghệ m i tr nên nhanh, kh thi, thi t th c v h u ch hơn. Ch ng hạn, Tr tuệ nhân tạo, truy n thông t c độ cao v công nghệ sinh h c s đư c tăng cư ng nh hi u bi t ng y c ng nhi u hơn v x hội v h nh vi đ cho ph p tạo đột ph . Khi k t h p v i nhau, c c n n t ng công nghệ có th tạo cơ s cho đ i m i s ng tạo đang diễn ra nhanh chóng, đồng th i hạ th p nh ng r o c n khi gia nh p th trư ng. Công nghệ v ng d ng ra đ i t hoạt động nghiên c u v pht trin s nhanh chóng đư c p d ng hầu h t khu v c trên th gi i, cho ph p ngay c c c nư c đang ph t tri nc ngt nd ngti nbộc tl im inh t, ph t tri n ng d ng to n cầu trong lnh v c th ch h p hoặc đóng góp v o chuỗi cung ng c a n n kinh t tiên ti n hơn. Chnh ph nhi u nư c s tm c ch tăng t c v khai th c qu trnh n y, t i tr cho nhữ ng nỗ l c tr ng tâm, ch ng hạn gi i ph p c m công nghệ hoặc vư n ươm công nghệ sinh h c m i, đ gia tăng cạnh tranh. Trong lĩnh vực báo chí, công nghê AI co thể đượ c các tò a soan, đăc biêt là báo điên tư, tậ n dụ ng tố i đa ở quy trình sả n xuấ t nôi dung, cũng như hoat đông quản trị. Sản phâm báo chí sẽ tiếp tục được đa dang hoa với sự gop sức của khoa học, công nghê. Đây vừa là cơ hôi cho KH&ĐS - tờ bá o găn liề n đôi ngũ khoa học hung manh - nhưng cũng vừa là thách thứ c trong quá trình tự đổ i mớ i để vươn lên. l Xin cam ơn Chu tich VUSTA Phan Xuân Dũng. THIÊN TUẤN thự c hiệ n
8 30/9/1959 - 30/9/2023 V i th i gian d i lâu như v y, tôi t h o đư c h a trong d ng ch y c a B o su t 32 năm li n - tr n một đ i l m việc c a b n thân. Buồn, vui, h, nộ, i, - t t c đ u có trong c qu ng đư ng d i y. V v th , T a soạn B o tr th nh gia đnh th hai, t b o tr th nh s nghiệp duy nh t. V i ba v Ch nhiệm c a B o - ba nhân v t danh ti ng - l C Nguyễn Xi n, Đồng ch Lê Khắc, Gi o sư - Viện s Trần Đại Ngh a, tôi hân hạnh đư c l m việc, ti p x c tr c ti p v i B c Lê Khắc v B c Trần Đại Ngh a, lại đư c phỏng v n B c Nguyễn Xi n đ vi t b i cho B o. Đó l ni m t h o m tôi luôn ghi tâm. C c B c đ đặt nh ng viên gạch hồng l m n n móng v ng chắc cho B o Khoa h c v Đ i s ng ph t tri n. Nh ng đnh hư ng, ý tư ng c a c c B c v một t b o ph bi n khoa h c, nâng cao dân tr cho đ t nư c Việt Nam không nh ng đ l kim ch nam cho c c th hệ c n bộ, phóng viên c a B o trong su t nhi u th p niên qua, m cho đ n nay v m i m i sau n y vẫn c n nguyên gi tr . Dấu ấn đậm nét trong lòng bạn đọc Việt Nam Th i gian đầu, t ng y 30/9/1959, khi tr nh độ dân tr chưa cao, B o mang tên Khoa h c Thư ng th c, ph bi n ki n th c nhằm gi p ngư i dân s ng khoa h c hơn, kho mạnh hơn, l m ăn t t hơn. Ngay t nh ng s đầu, Bo Khoa hc Thư ng th c đ đư c bạn đ c hoan nghênh v nhanh chóng tr th nh một trong nh ng t b on iti ngđư cph th nhnhi unh t mi n Bắc, đư c ng nh Ph t h nh quy đnh l một trong 4 t b o đư c ph t h nh t i t n cơ s s n xu t. T th ng 1/1977, đ phù h p t nh h nh m i, B ođư cđ ith nhKhoah cv Đ is ng,v i tôn ch m c đch vẫn l ph bi n ki n th c, nhưng ng y một rộng hơn, cao hơn, theo kp s ph t tri n khoa h c, công nghệ Việt Nam v th gii. T đó đ n nay, tên g i Khoa h c v Đ i s ng vẫn đư c duy tr b i nó vẫn luôn phù hp-phùhpviĐisng,phùhpvi Khoa h c, v n d có th hi u ngha rộng l bao gồm c khoa h c, công nghệ cùng t t c l nh v c liên quan. Hơn 64 năm qua, nhi u th hệ T a soạn, nhi u th hệ Bạn cộng t c, nhi u th hệ Bạn đ c đ v đang chung tay góp s c góp tr tuệ l m nên t b o. Không ch liên t c đ i m i v nội dung cho phù h p th i đại, B o Khoa h c v Đ i s ng c n luôn tăng trang, tăng k , tăng th loại n phẩm m vẫn luôn tuân th tôn ch m c đ ch c a m nh l ph bi n ki n th c, nâng cao dântr,ng yc ngb ms tđư cth is ,b m s t cuộc s ng ph c v bạn đ c t t hơn. Hiện nay, v i xu th s ho , B o đ nhanh chóng t ch c th c hiện đư c phiên b n B o điện tử dư i đnh dạng PDF, tạo thêm thu n l i cho ngư i đ c sử d ng mạng. Khoa h c v Đ i s ng th c s đ ghi d u n r n t trong l ng bạn đ c, đư c Nh nư c ghi nh n công lao v i c c Huân chương Lao Động hạng Nh, hạng Nh t v Huân chương Độc l p hạng Ba m B o đ vinh d đư c trao tặng trong nh ng dp kỷ niệm năm chẵn ng y ra s b o đầu, cùng nhi u bằng khen, huân huy chương c a c c ng nh. Được bạn bè thế giới biết đến V hoạt động đ i ngoại, B o Khoa h c v Đ i s ng có nh ng m i quan hệ nh t đ nh v i bạn bè đồng nghiệp nư c ngo i. Nh m i quan hệ gi a Hội Ph bi n Khoa h c v K thu t Việt Nam, sau n y l gi a Liên Hiệp c c Hội Khoa h c v K thu t Việt Nam v i Hội ZNANIE (Tri Th c) c a Liên Xô, t ói theo lối nhân cách hoá, BÁO KHOA HỌC VÀ ĐỜI SỐNG nay là một U70, nằm trong đội ngũ “xưa nay hiếm”. năm 1979, B o đ bắt đầu thi t l p quan hệ h p t c kh t ch c c v i Tạp ch Nauka i Jizn (Khoa h c v Đ i s ng) c a Liên Xô; hằng năm đ u có trao đ i n phẩm v trao đ i đo n ra đo n v o v i Tạp ch n y. M c l c tiêu đ c c trang, m c, b i chnh c a t ng s b o đ u đư c d ch sang ti ng Nga gửi kèm đ bạn hi u sơ bộ nội dung m Khoa h c v Đ i s ng đ c p. Sau khi Liên Xô tan r , B o vẫn ti p t c trao đ i n phẩm thêm một th i gian n a v i Tạp ch Nauka i Jizn (nay l c a Cộng h a Liên bang Nga). Đồng th i, B o t ng có th i k trao đ i n phẩm v i v i Tạp ch Science et Vie (Khoa h c v Đ i s ng) c a Ph p. Tạp ch URANIA - ph bi n khoa h c c a Cộng h a Dân ch Đ c, v i B n tin khoa h c dfd c a Cộng h a Liên bang Đ c. Theo tôi bit, tạp ch NAUKA I JIZN Tự hào tên gọi Khoa học và Đời sống Ảnh trang bìa Tạp chí Nauka I Jinzn số ra gần đây, tháng 8/2023. TRẦN THỊ THU HIÊN Nguyên Tổng biên tập Báo Khoa học và Đời sống N
9 Số 39 (4301) Thứ Năm (28/9/2023) (KHOA H C VÀ Đ I S NG) xu t b n s đầu năm 1934, vẫn liên t c mang tên đó cho đ n ng y nay. Th m ch , măng-s t c a tạp ch c ng như mẫu trang ba 1 vẫn gi như xưa đ bạn đ c dễ d ng nh n ra “ngư i bạn c ” c a h - dù l tạp ch gi y hay tạp ch s trên mạng Internet! * Năm 1980, phóng viên c a B o Khoa h c v Đ i s ng đư c Ban Tư tư ng Văn ho Trung ương cử l th nh viên đo n nh b o Việt Nam đi Liên Xô đ tuyên truy n cho chuy n bay v tr ph i h p Việt - Xô, do hai phi công Gorbatco v Phạm Tuân th c hiện. Năm 1981, B o vinh d đư c cử một phóng viên kiêm phiên dch cho đon Việt Nam tham d Hội ngh Qu c t L nh đạo c c Hội Ph bi n Khoa h c K thu t c a c c nư c x hội ch ngha. Đo n có 4 ngư i gồm: Ông Lê Khắc - Ch nhiệm Uỷ ban Khoa h c K thu t Nh nư c, Trư ng đo n; Ông Phạm Đồng Điện - Hiệu trư ng Trư ng Đại h c B ch khoa H Nội; Ông Nguyễn Văn Qu - Gi m đ c Nh xu t b n Khoa h c K thu t; B Trần Th Thu Hiên - Phóng viên B o Khoa h c v Đ i s ng, kiêm phiên d ch. Tại cuộc h p, B o Khoa h c v Đ i s ng đ đư c Trư ng đo n gi i thiệu l t Giải nhất cuộc thi “Cải thi n vi c sử dụng v bảo v nguồn nước” (năm 2005) đã thuộc về thí sinh Nguy n Thị Thu Trang (lớp 10, trường THPT H Nội - Amsterdam) với đề t i sử dụng hỗn hợp đất sét v xơ giấy đ khắc phục nạn ô nhi m nguồn nước hồ Bảy Mẫu, Công viên Thống Nhất, H Nội. Trong đề t i dự thi c a mình, Thu Trang đã đưa ra 5 giải ph p khắc phục: Tuyên truyền gi o dục ý thức cho người dân; t ch riêng nước thải chưa xử lý, không cho chảy xuống hồ; xử lý nước thải trước khi đổ xuống hồ bằng phương ph p sinh học; xây dựng trạm bơm, đ i phun nước; kết hợp nuôi thả c thích hợp. Ng y 19/8, Nguy n Thị Thu Trang mang đề n n y sang Stockholm, Thụy Đi n tham dự cuộc thi quốc tế. Cuộc thi n y, c 30 nước tham gia, sẽ chỉ chọn ra một giải duy nhất do Ho ng gia Thụy Đi n trao tặng. Nguồn: Báo Nhân Dân, 9/8/2005 Tại cuộc họp b o ng y 10/8/2004 ở H Nội, b Tr n Thị Thu Hiên, Tổng biên tập B o Khoa học v Đời sống, Trư ng ban Tổ chức cuộc thi quốc gia “Cải thi n vi c sử dụng v bảo v nguồn nước” d nh cho học sinh Vi t Nam, cho biết, với giải nhất xuất sắc c a mình, em Tri u Tiến Chuẩn, học sinh lớp 11 TN3, trường THPT chuyên Nguy n Hu , H Tây, sẽ l n đ u tiên đại di n cho Vi t Nam tham dự cuộc thi Giải thư ng Stockholm về nước d nh cho lứa tuổi học sinh (SJWP) tại Thụy Đi n. Ng y 13/8/2004, Chuẩn cùng thầ y gi o - Thạc sĩ Nguy n Quốc Công - lên đường tranh giải cùng đại di n c a thí sinh 26 quốc gia kh c. Nguồn: Báo Người Lao động, 10/8/2004 Đại diện các Hội Phổ biến Khoa học Kỹ thuật của các nước XHCN thăm Thành phố Ngôi sao - nơi đào tạo các phi công vũ trụ của Liên Xô. Bốn người của đoàn Việt Nam đứng ở hàng đầu. b o Ph bi n Khoa h c K thu t tiêu bi u c a Việt Nam. ** Trong 3 năm, t 2004 - 2006, v i t i tr c a Qu SIDA Thuỵ Đi n v s gi p đỡ c a Đại s qu n Thuỵ Đi n tại H Nội, Ph i h p v i Bộ Gi o d c v Đ o tạo, Bộ T i nguyên v Môi trư ng, Hội B o vệ Thiên nhiên v Môi trư ng Viêt Nam, B o đ t ch c th nh công c c cuộc thi qu c gia h ng năm “C i thiện việc sử d ng v b o vệ nguồn nư c” d nh cho h c sinh THPT. Năm 2004, em Triệu Ti n Chuẩn - h c sinh trư ng THPT chuyên Nguyễn Huệ (H Tây) và năm 2005, em Nguyễn Th Thu Trang - h c sinh trư ng H Nội - Amsterdam đoạt gi i Nh t. Hai em đ u đư c m i sang Th đô Stockholm c a Th y Đi n đ d cuộc thi qu c t h ng năm Gi i thư ng Stockholm v nư c d nh cho l a tu i h c sinh (SJWP). Nh ng hoạt động đ i ngoại nêu trên đ góp phần nâng cao v th c a B o, l m cho B o Khoa h c v Đ i s ng đư c bạn bè nhi u nư c trên th gi i bi t đ n. *** Gần đây, do ch trương sắp x p lại b o ch , Khoa h c v Đ i s ng tr th nh một trong bốn n phẩm chung c a b o thuôc Liên hiệp c c Hội Khoa h c v K thu t Việt Nam l TRI THỨC VÀ CUỘC S NG. Tri th c v Cuộc s ng l tên g i hay, r t ý ngh a, nhưng n u mang tên KHOA H C VÀ Đ I S NG l c i tên đ ghi đ md u n ViệtNamv qu ct nhưđ nói trên - một thương hiệu b o ch có sẵn - th h n l s t thơnnhi u. V i b d y kinh nghiệm v danh ti ng cùng th nh t ch đ đạt đư c trong 64 năm qua c a B o, tên g i KHOA H C VÀ Đ I S NG r t x ng đ ng đư c đồng h nh m i m i cùng t Bo. Đư c bi t Liên hiệp c c Hội Khoa h c v K thu t Việt Nam đang có ch trương l y lại tên Khoa h c v Đ i s ng thay cho Tri th c v Cuộc s ng. Tôi nhiệt liệt ng hộ ch trương s ng su t đó, v mong rằng Bộ Thông tin v Truy n thông s s m cho ph p như v y. Xin ch c cho B o Khoa h c v Đ i s ng c a ch ng ta không ng ng ti n v pha trư c, không ng ng đư c x hội đón nh n như một n phẩm b o ch thiên v ph bi n khoa h c công nghệ đ l m d y thêm kho b u ki n th c c a mỗi ngư i, l n phẩm không th thi u trong mỗi gia đ nh, trư ng h c, doanh nghiệp... Đoàn nhà báo Viêt Nam trong Trung tâm Điều khiển các chuyến bay vũ trụ ở Moskva, năm 1980. PV Báo Khoa họ c va Đơi sông đứng thứ 3 từ bên trái.
10 30/9/1959 - 30/9/2023 Nhà báo LAN ANH Nguyên Phó Tổng biên tập phụ trách Báo Khoa học và Đời sống Những kỷ niệm khó quên gắn với 70 Trần Hưng Đạo Bo Khoa h c Thư ng th c sau đ i tên th nh Khoa h c v Đ i s ng l b n đỗ su t cuộc đ i l m b o c a tôi, t năm 1970 đ n 1996. V a t t nghiệp Trư ng Đại h c Sư phạm H Nội năm 1963, tôi v công t c Hội Ph bi n Khoa h c v K thu t Việt Nam. Hội c ng m i đại hội th nh l p ng y 18/5/1963. Hội l cơ quan ch qu n c a B o Khoa h c Thư ng th c. Năm 1970, khi hội chuẩn b gi i th , tôi chuy n qua B o Khoa h c Thư ng th c. Như v y, c cuộc đ i c a tôi gắn bó v i một l nh v c ph bi n khoa h c k thu t, v v y tôi ch ng ki n m i s thăng trầm c a t b o t ng y h nh th nh t i nay. Nh ng kỷ niệm th i l m b o v i tôi th t sâu sắc, khó quên. Hội Ph bi n Khoa h c v K thu t Việt Nam có tr s 30A Lý Thư ng Kiệt, H Nội. Trong ngôi nh ba tầng n y, B o Khoa h c Thư ng th c một s ph ng tầng 2. Khi hội gi i th năm 1971, B o ti p qu n c ngôi nh ba tầng đó. Kho ng đ n năm 1974, Nh nư c l y lại ngôi nh 30A Lý Thư ng Kiệt, chuy n B o Khoa h c Thư ng th c v 70 Trần Hưng Đạo. Đây l biệt th trong khuôn viên rộng r i. L c n y, B o tr c thuộc Ủy ban Khoa h c v K thu t Nh nư c nên văn ph ng y ban qu n lý ngôi nh n y đ b tr B o Khoa h c Thư ng th c tầng 1, x p thêm C c Ki m tra Ch t lư ng Đo lư ng v Tiêu chuẩn cùng Nh xu t b n Khoa h c v đây. Do có đ t vư n rộng nên hai đơn v n y đ xây d ng thêm nh l m việc. B o Khoa h c Thư ngth cc ngtnd ngmnhvư ncn lại gi a t a soạn v hè đư ng đ xây thêm một ph ng rộng l m nơi h p bạn đ c v cộng t c viên. Năm 1984, T a soạn đón Đại kiện tư ng c vua Liên Xô t i thăm, có Gi o sư Trần Đại Ngh a d , đ ch p nh kỷ niệm trư c cửa T a soạn, l c n y tư ng c n đang xây xong chưa tr t. Năm 1989, T a soạn đón phóng viên Tạp ch Khoa h c v Đ i s ng Liên xô sang d kỷ niệm 30 năm th nh l p B o Khoa h c v Đ i s ng Việt Nam, c ng như năm 1994 đón phóng viên Th y Đi n đ n thăm, đ u ch p nh k niệm trư c cửa tr s c a B o tại 70 Trần Hưng Đạo, l c n y đ khang trang đẹp đ . Chnh tại ngôi nh 70 Trần Hưng Đạo n y đ có nh ng kỷ niệm khó quên, có chuyện th t m nhi u bạn th i nay tư ng như đùa. Nh ng năm 70 th i k c n chi n tranh v bao c p, m i th r t thi u th n, đ u ph i phân ph i theo tem phi u. Mỗi th ng, môt ngư i đư c mua 100g đ n 300g tht. Một năm, mỗi ngư i đư c mua Kỷ niệm đáng nhớ... ỗi dịp được trở lại Tòa soạn họp mặt, những cựu phóng viên của Báo Khoa học và Đời sống chúng tôi rất vui vì có dịp gặp nhau, ôn lại kỷ niệm một thời làm nghê nhiều gian nan, đầy trải nghiệm thú vị gắn với địa chỉ 70 Trần Hưng Đạo (quân Hoan Kiêm, Ha Nôi). 4m đ n 5m v i, nh có con nhỏ th ngư i l n ph i như ng cho tr con, nhưng vẫn không đ . V th , công đo n c a B o cùng chnh quy n t m m i c ch c i thiện đ i s ng cho anh ch em. T a soạn lại không có ô tô, ch có một xe mô tô MZ c a Đ c do m y phóng viên nam thay nhau l i đi công t c hoặc mua h ng cho m i ngư i. Ch ng tôi đ t n d ng v khai th c m i quan hệ v i c c cộng t c viên c a B o nông trư ng, h p t c x , nh m y, đơn v quân đội… Lo cho anh ch em thêm con g , qu tr ng, mi ng tht, nh t l v o nh ng ng y lễ T t th t khó quên. C n nh nh ng bu i ch công đo n mua l n t n tnh xa v , 8-9h t i m i đ n t a soạn, m i ngư i lao v o m l n rồi chia phần, đ công bằng c n bỏ phi u bắt thăm. Buồn cư i nh t l một qu tim l n m đ chia đư c th nh m y ch c phần đ mỗi ngư i đ u có phân! Trư c khi ra v , m i ngư i x x p b t ch o l ng. Bây gi ngh lại th y kh , ch l c đó không th y kh v m i ngư i đồng cam cộng kh . C c gia đ nh c n bộ trong t a soạn tr nên thân quen, gần g i nhau, cùng nhau chia ng t s bùi. Nh ng kỷ niệm v th i đó th t đẹp, nh lại vẫn th y vui, t h o. Đợt thi tuyển phóng viên đầu tiên của tòa soạn Sang th i kinh t th trư ng, B o không đư c tr c p gi gi y, lại thêm nhi u b o ra đ i nên s lư ng ph t h nh b s t gi m. Mu n tồn tại, B o ph i nâng cao ch t lư ng, đ p ng nhu cầu ng y c ng cao c a độc gi . Th c hiện đi u đó, trư c tiên ph i nâng cao tay ngh c a phóng viên. Hầu h t c n bộ biên t p c a B o đ u h c c c ng nh khoa h c k thu t, nông nghiệp, y h c... m không qua trư ng b o ch. Đ l m b o, ch ng tôi ph i t h c, sinh hoạt nghiệp v , trao đ i kinh nghiệm v cùng nhau đi th c t . M Chụp ảnh kỷ niệm tại 30A Lý Thường Kiệt sau hội nghị Bàn giao Báo Khoa h c Thường thức từ Hội Phổ biến Khoa h c và K thu t Việt Nam sang Ủy ban Khoa h c và K thu t Nhà nước. Trong ảnh hàng đầu, từ trái sang người thứ ba: GS Lê Khắc - Chủ nhiệm Ủy ban Khoa h c và K thu t Nhà nước, người thứ 6: GS. Đặng Minh Trứ - Tổng biên t p Báo Khoa h c Thường thức. Báo Khoa h c va Đời sống đón Đại kiện tướng cờ vua Liên xô; hàng đầu từ trái sang người thứ 5: GS Trần Đại Nghĩa; người thứ 6: Đại kiện tướng cờ vua Liên xô. Đón phóng viên Tạp chí Khoa h c và Đời sống Liên xô (hàng đầu từ trái sang người thứ 2 và thứ 5) dự kỷ niệm 30 năm thành l p Báo Khoa h c va Đời sống.
11 Số 39 (4301) Thứ Năm (28/9/2023) Tôi t ng l m Thư ký Chi hội nh b o nhiu năm, sau đó l y viên Ban Ch p h nh Hội Nh b o Việt Nam hai khóa. Tôi đ ph i h p Chi hội nh b o c a B o Đại Đo n k t t ch c l p h c nghiệp v có c p ch ng ch cho hội viên, m i b o Tu i tr TP HCM, Lao Động, Nhân Dân đ n b o c o kinh nghiệm v trao đ i nghiệp v . Sau đó, tôi may mắn đư c Hội Nh b o Việt Nam cử đi h c nghiệp v trư ng c a Hội Nh b o qu c t OIJ tại Tiệp Khắc v đư c đi trao đ i nghiệp v v i Hội Nh b o Liên xô, Hội Nh b o Th i Lan. Đ đ o tạo lực lượng k c n, T a soạn t ch c thi tuy n phóng viên. Cuộc thi có hai v ng, v ng 1 đưa ngư i d thi đi cơ s rồi v vi t tin b i ph n nh v tr l i c c câu hỏi v nghiệp v . V ng 2 c c th sinh tr l i phỏng v n. Ban Gi m kh o cuộc thi, ngo i c n bộ, T a soạn c n m i thêm nh b o có kinh nghiệm Thông T n x v Hội Nh b o Việt Nam tham gia. Đây l đ t thi tuy n phóng viên đầu tiên c a T a soạn. C ch l m công khai, minh bạch, v ch t lư ng t b o đư c m i ngư i đồng tnh nên không có ai yêu cầu ưu tiên ch n con em v o. L a phóng viên khi đó có Quý Ho i, Xuân H a, Thanh H , T Anh, Nh t Minh, Mạnh Quân. Những cuộc thi dành cho bạn đọc Qu trnh l m b o cho ch ng tôi th y, không ph i đi u g mnh cho l hay v m i đ u đư c bạn đ c yêu thch, v v y ph i tm hi u nhu cầu c a bạn đ c. Năm 1989, nhân kỷ niệm 30 năm th nh l p B o, ch ng tôi đ t ch c “Thi vui xây d ng B o Khoa h c v Đ i s ng”. T ng k t cuộc thi cho th y bạn đ c 39/40 t nh th nh có b i d thi. C c bạn đ c đ nêu ra nh ng m c, b i m nh yêu th ch v góp ý v nội dung c c s b o. Qua đó, ch ng tôi nắm bắt đư c bạn đ c quan tâm v n đ g, c ch vi t th n o, cộng t c viên n o đư c nhi u ngư i yêu th ch, m c n o nên thêm, m c n o nên b t. Th i đó, công nghệ thông tin chưa ph t tri n, b o in c n ph i trnh b y th công do h a s vi t tay t t v v h nh nh minh h a. C T a soạn có một m y nh giao cho phóng viên ph tr ch nên không đ nh minh h a cho m i tin, b i. Đ gi p B o có nhi u nh đẹp minh h a v thêm t nh gi i tr , nhân kỷ niệm 35 năm th nh l p, B o Khoa h c v Đ i s ng đ t ch c hai cuộc thi: Thi nh khoa h c k thu t v nh thiên nhiên đẹp; Thi vi t v n cư i. Hai cuộc thi đư c t ng k t v trao gi i v o d p lễ kỷ niệm th nh l p B o. Th l B o có đư c kho nh v kho truyện cư i đ đăng dần, tăng thêm t nh h p dẫn. Môi trư ng l m b o đ gi p ch ng tôi đư c đ o tạo lại, v l m biên t p nên ph i đ c r t nhi u, bi t nhi u l nh v c, c p nh t nh ng ti n bộ khoa h c m i trong lnh v c mnh theo d i. Khi đnh vi t v v n đ g lại tm đ c r t nhi u tư liệu liên quan, nh v y khi ti p x c v i chuyên gia, v i l nh đạo, m nh có đ hi u bi t đ ti p chuyện. Cùng nhau vư t qua gian nan c a th i chi n tranh, th i bao c p, ch ng tôi đư c rèn luyện một c ch to n diện v trư ng th nh: Bi t s ng có lý tư ng, bi t thương yêu đùm b c nhau, bi t ng xử… v bi t l m b o. Ch ng tôi r t yêu ngh b o, n u đư c ch n l a lại, tôi vẫn ch n l m b o. Gi đây, mỗi dp tr lại đa ch 70 Trần Hưng Đạo, nhn T a soạn khang trang, hiện đại, c c c n bộ, phóng viên, biên t p viên tr trung, năng động, ch ng tôi không khỏi t h o v truy n th ng c a B o Khoa h c v Đ i s ng vẫn đư c g n gi , ph t tri n. “Chính tại ngôi nh 70 Tr n Hưng Đạo n y đã c những kỷ ni m kh quên. Những kỷ ni m về thời đ thật đẹp, nhớ lại vẫn thấy vui, tự h o”. Phóng viên Thụy Điển đến thăm Báo. Ban giám khảo cuộc thi ảnh đang lựa ch n ảnh dự thi. Thi vui tìm hiểu Báo Khoa h c va Đời sống. Phụ trách Báo cùng Ban Thư ký Tòa soạn ch n ảnh đăng báo. Khai mạc khóa h c bồi dưỡng ở trường của Hội Nhà báo quốc tế OIJ tại Tiệp khắc. Đoàn đại biểu Hội Nhà báo Việt Nam thăm và làm việc tại báo Bangkok Post, Thái Lan. Trong ảnh từ phải sang người thứ 2: Phó Tổng biên t p báo Bangkok Post và là Chủ tịch Hội Nhà báo Thái Lan; người thứ 3: Nhà báo Phan Quang - Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam; người thứ 5: Nhà báo Lan Anh.
12 30/9/1959 - 30/9/2023 ác chuyên gia đánh giá cao giá trị của Báo Khoa học và Đời sống trong chặng đường 65 năm qua và cho rằng, nên giữ lại tên đã làm nên thương hiệu của tờ báo trong lòng độc giả và các chuyên gia uy tín. Nhà khoa học, chuyên gia nói về "Chúng Tôi" h c, lại hoạt động trong l nh v c sinh h c, r t gần g i v i nông nghiệp v công nghiệp th c phẩm, ông thư ng xuyên tham gia vi t b i hoặc góp phần gi i đ p khoa h c cho bạn đ c. Ông coi đó v a l tr ch nhiệm, v a l ni m vui trong cuộc s ng. Một trong nh ng kỷ niệm ông nh nh t l ki n th c v l m b nh men v th c hiện “tắt b p, men” đ đư c nông dân khắp nơi hư ng ng. Việc động viên nhân dân l m bèo hoa dâu c ng góp phần v o thắng l i c a c c v l a đông xuân. Việc ph t tri n trồng đi n thanh theo phương th c trên c c mô đ t c ng góp phần gi i quy t cân bằng đạm trong nông nghiệp. Cùng c c nghiên c u v a có t nh khoa h c v ng d ng, ông đ b o vệ th nh công lu n n ti n s ngay trong nư c. Đ gi v ng đư c thương hiệu v ti p n i, k th a gi tr c a t b o gần 65 năm qua, trong giai đoạn m i, GS Nguyễn Lân D ng cho rằng, B o Khoa h c v Đ i s ng cần gắn bó v i đội ng khoa h c vẫn thư ng xuyên cộng t c v i B o. Cùng đó, gi m i liên hệ v i đông đ o bạn đ c đ ph n nh v i c c chuyên gia v nh ng thắc mắc, nh ng b c x c c a quần ch ng, nh t l quần ch ng lao động. B o cần gi i thiệu c th nh ng s ng ki n c a nông dân trong trồng tr t, chăn nuôi, b o vệ th c v t, ch bi n nông s n phẩm đồng th i v i s gi i th ch đầy đ nguyên lý khoa h c c a c c chuyên gia. “Trong kinh nghiệm c a mnh, tôi v c c bạn ở Viện Vi sinh v t v Công nghệ Sinh h c luôn sẵn s ng cộng t c v i B o trong giai đoạn m i”, GS Nguyễn Lân D ng b y tỏ. Trong lch sử ph t tri n gần 65 năm, B o Khoa h c v Đ i s ng đ xây d ng đư c uy tn v i độc gi , đồng th i t p h p đội ng đông đ o nh khoa h c l c c chuyên gia đầu ng nh m ilnhv c. GS.TS.NGND Nguyễn Lân Dũng: Sức mạnh của hàng vạn bài báo Khoa học và Đời sống GS Nguyễn Lân D ng l một trong nh ng nh khoa h c đầu ng nh có th i gian cộng t cr td iv iB oKhoah cv Đ is ng.GS Nguyễn Lân D ng cho hay, hầu như nư c n o c ng có câu “Tri th c l s c mạnh”. Ti ng Anh l “Knowledge is power”, ti ng Ph p “La connaissance est le pouvor”, ti ng Nga “Znaniye-Sila”, ti ng Trung Qu c “Tri th c t u th l c lư ng”… Ngh quyt c a Đại hội Đng lần th XIII nhn mạnh: “Đẩy mạnh nghiên c u, chuy n giao, ng d ng ti n bộ khoa h c v công nghệ, đ i m i s ng tạo, nh t l nh ng th nh t u c a cuộc C ch mạng Công nghiệp lần th tư, th c hiện chuy n đ i s qu c gia, ph t tri n kinh t s , nâng cao năng su t, ch t lư ng, hiệu qu , s c cạnh tranh c a n n kinh t , huy động, phân b , sử d ng có hiệu qu c c nguồn l c, tạo động l c đ ph t tri n kinh t nhanh v b n v ng”. Tại Đại hội lần th nh t Hội Ph bi n Khoa h c k thu t Việt Nam (18/5/1963), B c Hồ đ nói: “Khoa h c ph i t s n xu t m ra v ph i tr lại ph c v s n xu t, ph c v quần ch ng, nhằm nâng cao năng su t lao động v không ng ng c i thiện đ i s ng c a nhân dân, đ m b o ch ngh a x hội thắng l i”. “B oKhoah cv Đ is ngđ l mđ ng tinh thần Tri th c l s c mạnh, như Ngh quy t c a Đ ng v l i căn dặn c a B c Hồ. C c nh khoa h c cộng t c v i B o vi t h ng ng n, h ng vạn b i b o ph bi n ki n th c khoa h c, gi p nhân dân, nh t l ngư i lao động t có đi u kiện ti p x c ki n th c khoa h c bi t s ng h p vệ sinh v lao động v i năng su t cao. R t nhi u kinh nghiệm có gi tr đư c vinh danh v ph bi n”, GS Nguyễn Lân D ng đ nh gi . Chia s chặng đư ng gắn bó v i B o, GS Nguyễn Lân D ng cho hay, l c n bộ khoa MAI LOAN Đại biểu Quôc hôi, GS Nguyễn Anh Trí: Đánh giá rất cao giá trị cua Khoa học và Đời sống GS Nguyễn Anh Tr , th nh viên Ủy ban X hội c a Qu c hội, chia sẻ, hiện nay, c c trang mạng x hội r t ph bi n. Nh ng trang mạng n y có l i th l truy n tin nhanh, t ng h p nhi u kha cạnh theo gi , th m ch là ph t. Tuy nhiên, cùng đó l nh ng như c đi m, hạn ch . Trong đó, như c đi m l n nh t l thông tin không đư c ki m ch ng, lộn xộn. Chnh v th , bạn đ c ph i bi t chắt l c thông tin. N u ch d a v o thông tin t c c trang mạng x hội, kh năng sai r t l n, nh t l thông tin v l nh v c nhạy c m, hoặc khoa h c. Tuy nhiên, không ph i độc gi n o c ng có đ ki n th c, am hi u đ có th phân biệt đư c th t gi , đ ng sai. “Mạng x hội ng y c ng ph t tri n nhưng không th thay th đư c b o ch nh th ng v i thông tin nghiêm t c, chuẩn m c, đư c ki m duyệt chặt ch . Đ i v i Liên hiêp cá c Hôi Khoa học và Kỹ thuật Viêt Nam, B o Khoa h c v Đ i s ng l chỗ d a tin c y, gửi gắm ni m tin c a độc gi , b i B o có đội ng chuyên gia uy t n đồng h nh”, ông Tr nói. GS Nguyễn Anh Tr tâm sự, đ i v i c nhân ông, Khoa h c v Đ i s ng l t b o đ đi cùng s ph t tri n tri th c c a c nhân, t thu u thơ cho đ n khi thành nh khoa h c. Ng y nhỏ, ông r t hay đ c B o Khoa h c Thư ng th c (ti n thân c a B o Khoa h c v Đ i s ng sau n y). Đ n khi tr th nh sinh viên Y khoa, ông vi t b i cộng t c thư ng xuyên v i B o Khoa h c v Đ i s ng. Ng y đó, m c nhu n b t đ i v i một sinh viên dù ch v i đồng nhưng r t gi tr . GS Nguyễn Anh Tr cho bi t, B o Khoa h c v Đ i s ng đ cung c p cho ông ki n th c t ng h p trong m i lnh v c, đặc biệt v khoa h c k thu t, c p nh t s ti n bộ c a khoa h c k thu t trong nư c c ng như nư c ngo i. “Tôi r t yêu quý t b o n y v đây l một trong nh ng b o r t hay t m đ c. Tôi đ nh gi r t cao gi tr c a t b o v th y cần thi t ph i có một t b o như v y”, GS Nguyễn Anh Tr nêu quan điểm. Tuy nhiên, đ ng trư c t nh h nh m i, GS Nguyễn Anh Tr cho rằng, b o chnh th ng nói chung v Khoa h c v Đ i s ng nói riêng c ng cần có s thay đ i, nâng c p, tăng t c. V d , cần ph i chuy n đ i v hnh th c v nội dung đa dạng hơn. Mạng x hội c p nh t liên t c, c c trang b o điện tử c ng ph i tăng t c r t nhanh trong việc đưa tin. N u b o chnh th ng có thông tin t t, chnh x c, lại kèm t c độ nhanh, mạng x hội không th cạnh tranh đư c. Ông r t mong B o Tri th c v Cuộc s ng có đư c đi u đó. Không v khó khăn m lùi bư c. V tên g i c a t b o, GS Nguyễn Anh C GS Nguyễn Lân Dũng
13 Số 39 (4301) Thứ Năm (28/9/2023) Tr cho rằng, Khoa h c v Đ i s ng đ l một thương hiệu. Đó l c i tên đ gắn bó v i bạn đ c, trong đó có nh ng nh khoa h c l n c a đ t nư c. Cho nên, ông r t ng hộ việc sử d ng tên g i đ tr th nh thương hiệu. Bo một thương hiệu đ có b d y để xây d ng tên g i m i sẽ m t r t nhi u th i gian, tâm s c. Có th v lý do n y, B o s m t đi một lư ng bạn đ c nh t đ nh. PGS.TS Bùi Thị An: Báo Khoa học và Đời sống là tiếng nói của trí thức PGS.TS Bùi Th An, nguyên Đại bi u Qu c hội, Viện trư ng Viện T i nguyên Môi trư ng v Ph t tri n Cộng đồng, cho bi t, B o Khoa h c v Đ i s ng l ti ng nói c a tr th c. T b o đ đem nh ng hi u bi t c a tr th c lan tỏa đ n cộng đồng. V một đi u r t quan tr ng là chia s ki n th c v khoa h c trong tương lai, nh ng đón đầu c a khoa h c hiện đại đ m i ngư i bi t. B i dân tr th c bao gi c ng có nh ng t ng k t, t ng quan, có d b o trư c c a khoa h c. Đồng th i, Báo c ng chuy n t i nguyện v ngc agiớitr th cđ nc cc pqu nlýnh nư c. Ph n biện chnh s ch đ c c c p l m chnh s ch ph i chuy n đ i, chnh sửa b t c p, trong đó có chnh s ch liên quan khoa h c công nghệ. Theo PGS.TS Bùi Th An, nh ng ý ki n c a b chia s trên B o Khoa h c v Đ i s ng đư c nhi u ngư i ch p nh n, ch ng tỏ có cơ s khoa h c, đ ng v i th c tiễn. Hiện nay, có nhi u luồng thông tin kh c nhau nhưng thông tin, ki n th c ph t ra t t b o ch nh th ng như Khoa h c v Đ i s ng luôn có gi tr , b i có cơ s khoa h c, có th p d ng trong th c tiễn. “Nh ng nh b o đ vi t trên B o Khoa h c v Đ i s ng có tr ch nhiệm v i ch nh ng i b t c a m nh v tr ch nhiệm v i t b o. Cho nên, nh ng thông tin đưa ra trên b o có s tin c y. Sau gần 65 năm ph t tri n, B o Khoa h c v Đ i s ng đ gây d ng đư c thương hiệu c a m nh”, PGS.TS Bùi Th An noi. Lương y Phó Hữu Đức: Cai tên Khoa hoc va Đơi sông đã tạo tiếng vang Lương y Phó H u Đ c, Ch t ch Hội Đông y Cầu Gi y, kể , ông cộng t c v i B o Khoa họ c và Đờ i số ng t năm 2002. Một phóng viên c a B o l bệnh nhân đ n kh m v đi u tr bệnh hi m muộn do nội ti t t . Sau 3 th ng đi u tr , n phóng viên đ mang thai. Ông ti p t c tư v n cho n phóng viên v v n đ thai s n, rồi khi sinh con, cắt thu c thi u s a... Hai mẹ con đ u khỏe mạnh. Sau đó, n phóng viên đ ngh ông cộng t c v i B o trên cương v tư v n s c khỏe, ph bi n ki n th c v Đông y cho chuyên m c c a B o. Ông l m cộng t c viên cho B o k t đó. “Khoa học và Đời sống l t b o có ti ng nói uy tn trong việc ph bi n, chia s ki n th c kinh nghiệm chăm sóc s c khỏe th c tiễn trong đ i s ng hằng ng y”, lương y Phó H uĐ ckh ngđnh. Theo y kiế n củ a ông, tên “Khoa h c v Đ i s ng” bao h m ý ngha sâu rộng, gồm c tri th c rồi. Tên Báo đ tr th nh thương hiệu, gắn bó v i nhi u thê hệ độc gi , tạo đư c ti ng vang v uy t n trong cộng đồng. V y tại sao không tiếp tụ c dung tên gọ i đo? “Tôi hy v ng một ng y không xa, tên B o Khoa h c v Đ i s ng sẽ quay lại v i cộng đồng độc gi yêu quý B o”, lương y Phó H u Đ c b y tỏ. GS Nguyễn Anh Trí PGS.TS Bùi Thị An Lương y Phó Hữu Đức
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==