Nhà văn Lê Lựu - tác giả “Thời xa vắng” qua đời ở tuổi 81

Nhà văn Lê Lựu (1942-2022).

Sau nhiều năm chống chọi với bệnh tật, nhà văn Lê Lựu đã qua đời tại quê nhà vào chiều 9/11. "Chiều nay, nhà thơ Trần Đăng Khoa gọi điện thông báo cho tôi nhà văn Lê Lựu đã trút hơi thở cuối cùng tại quê nhà: huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên sau nhiều năm chống chọi với bệnh tật, hưởng thọ 81 tuổi", nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, vừa thông báo tin buồn này trên trang cá nhân.

Ông gọi Lê Lựu là "nhân vật đặc biệt của nền văn học Việt Nam", người có những tác phẩm "làm rung động đời sống văn học Việt Nam" như Mở rừng, Đại tá không biết đùa, Sóng ở đáy sông, Chuyện làng Cuội, Một thời lầm lạc, Thời xa vắng...

Ông Phương - phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam đánh giá đây là một mất mát lớn của văn chương Việt Nam. Hơn hai năm sau sự ra đi của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp thì nay Lê Lựu cũng về với xa vắng. Hai nhà văn trong số vài cái tên hàng đầu của văn chương Việt Nam thế kỷ XX lần lượt qua đời cách nhau không lâu.

Nhà văn Lê Lựu sinh năm 1942 tại Hưng Yên. Ông là thành viên của Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1974. Ông nổi tiếng với những tác phẩm kinh điển trong văn học Việt Nam như: Mở rừng, Đại tá không biết đùa, Sóng ở đáy sông, Chuyện làng Cuội, Một thời lầm lạc, Thời xa vắng... Đặc biệt, hai tác phẩm của ông được chuyển thể thành phim truyền hình và điện ảnh vô cùng thành công, được khán giả biết đến rộng rãi là Sóng ở đáy sông và Thời xa vắng.

"Tiểu thuyết Thời xa vắng là một tác phẩm lớn với thông điệp: Con người chỉ là người đúng nghĩa khi họ được sống là chính họ chứ không phải sống bằng những cái (hay) những giá trị của người khác. Với Thời xa vắng, Lê Lựu đã thay đổi đời sống văn học Việt Nam trong những năm 80 của thế kỷ trước.

Tư tưởng của Thời xa vắng đã bẻ một bước ngoặt của văn học Việt Nam kể từ 1954. Lê Lựu là nhà văn Việt Nam đầu tiên đến Mỹ sau chiến tranh. Ông chính là sứ giả hoà bình Việt Nam đầu tiên, người phá băng đầu tiên trong quan hệ Việt - Mỹ để cùng các nhà văn cựu binh Việt Nam và Mỹ kêu gọi Chính phủ Mỹ phá bỏ cấm vận và bình thường hoá quan hệ với Việt Nam.

Ông Nguyễn Quang Thiều nhận định nhà văn Lê Lựu đã sáng tạo ra những nhân vật còn sống mãi với người đọc Việt Nam như Giang Minh Sài. Hơn thế, bản thân nhà văn Lê Lựu cũng là một nhân vật đặc biệt của nền văn chương Việt Nam.

Tác phẩm cũng đã được chuyển thể thành phim điện ảnh cùng tên.

Đây là cuốn sách ông "viết từ mình, rút ruột mình ra mà kể chuyện mình, chuyện một người nhưng là chuyện của nhiều người, chuyện của một thế hệ, chuyện của một thời". Nhưng nhà văn Phạm Ngọc Tiến cho rằng cuộc đời thật của Lê Lựu còn sinh động, còn đau khổ gấp nhiều lần nhân vật Giang Minh Sài của ông.

Theo nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên thì chính Lê Lựu là nhà văn cựu chiến binh Việt Nam đầu tiên đi Mỹ để nói chuyện văn chương cùng những cựu binh Mỹ năm 1988.

Cuối đời, khi đất nước vừa mở cửa, ông cũng là người tiên phong thành lập Trung tâm Văn hóa doanh nhân.

Rất nhiều văn sĩ, người yêu văn chương đã bày tỏ lòng tiếc thương trước sự ra đi của một nhà văn tài hoa của nền văn học nước nhà.