Bạn đã từng không kiểm soát được ngôn từ khi đang lái xe chưa? Dưới cái nắng gay gắt của thời tiết, tiếng còi xe inh ỏi của người phía sau, pha thêm một chút tâm trạng không mấy vui vẻ trong công việc, chỉ cần một ai đó đi sai làn đường và chắn lối cũng khiến bạn bùng nổ cơn giận dữ. Có thể bạn không biết, đó là thời điểm mà "con người phản diện" bên trong đang nắm quyền kiểm soát khiến bạn mệt mỏi và mất năng lượng.
 |
| Cuốn 'Là bạn nhưng vạn lần tốt hơn' của Mike Bayer. |
Sự bén rễ của con người phản diện
Giống như những bộ phim điện ảnh ăn khách luôn có hai phe chính diện và phản diện để tạo cao trào, bên trong mỗi chúng ta cũng tồn tại hai phiên bản trái ngược, nó được gọi là con người tối ưu (best self) và con người phản diện (anti-self).
Mike Bayer - chuyên gia khai vấn nổi tiếng - xem hai định nghĩa này là yếu tố quan trọng mà mọi người cần biết trên hành trình trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.
Theo đó, con người tối ưu là bản ngã đích thực, chân nguyên của bạn. Nói cách khác, nó là cốt lõi con người bạn. Nhân vật chính diện này trong bạn được miêu tả với nhiều đặc điểm tốt đẹp của một “siêu anh hùng”. Chúng mạnh mẽ, kiên cường và giàu tiềm năng. Nếu muốn trở thành một phiên bản tốt nhất chúng ta phải sống cuộc đời do con người tối ưu làm chủ.
Thế nhưng, bên cạnh con người tối ưu vẫn còn một, thậm chí là một số con người phản diện hiện hữu bên trong bạn. Chính nhân vật này đã ngăn cản bạn sống một cuộc đời tốt đẹp hơn.
Nếu con người tối ưu được tạo ra với các đặc điểm tích cực như bình tĩnh, có học vấn, ấm áp, ân cần… thì con người phản diện mang những đặc điểm hoàn toàn đối lập: độc đoán, cầu toàn, đòi hỏi, ái kỷ... Tác giả Mike Bayer khẳng định: “Tất cả chúng ta đều có một hoặc thậm chí vài con người phản diện. Đó chính là những khía cạnh dễ bị những điều tiêu cực kích động, ví dụ như nỗi sợ hãi và sự lo lắng”.
Với những đặc điểm tiêu cực, một khi nắm được quyền kiểm soát, con người phản diện sẽ bén rễ trong từng tấc của tâm trí và phóng chiếu năng lượng tiêu cực lên hết thảy các hành vi của chúng ta. May mắn thay, chúng ta luôn có cách để khắc phục.
Trong cuốn sách Là bạn nhưng vạn lần tốt hơn, tác giả Mike Bayer đã cung cấp đầy đủ cách để chúng ta xác định và định hình con người phản diện của mình thông qua các câu hỏi đơn giản: Con người phản diện của bạn có một giới tính cụ thể không? Có phải là một con vật? Con người phản diện của bạn mặc trang phục gì?... Sau khi hoàn thành tất cả bài tập của Mike Bayer, bạn sẽ đặt tên và vẽ ra được con người phản diện của mình.
Phần lớn mọi người đều sợ đối mặt với những khuyết điểm, thế nhưng việc lẩn trốn không phải là cách giải quyết tốt nhất mà điều này càng khiến con người phản diện trở nên mạnh mẽ hơn. Việc quan trọng bạn cần làm là nhìn nhận con người phản diện một cách thành thật nhất trước khi tiến đến những thay đổi lớn hơn.
Tắt đi tiếng nói con người phản diện để sống cuộc đời tối ưu
Vì cuộc sống luôn biến đổi nên chúng ta không thể lúc nào cũng sống như con người tối ưu. Bên cạnh đó, có một điều bạn cần lưu ý rằng, như trong một bộ phim truyện, nếu không có những nhân vật phản diện thì câu chuyện không thể trọn vẹn. Tuyến nhân vật này tạo ra tiền đề để truyền tải nhiều thông điệp ý nghĩa cho bộ phim, cũng như việc đối mặt với con người phản diện của bản thân sẽ giúp bạn hoàn thiện hơn trong hành trình khám phá chính mình.
Vì lẽ đó, thay vì sợ hãi hay lẩn trốn con người phản diện, bạn cần thúc ép bản thân phải đối mặt với nó. Như Mike Bayer viết: “Chúng ta hoàn toàn chẳng mất gì khi dấn thân và khởi sự thay đổi mọi việc trong cuộc sống của mình. Ngược lại, chúng ta sẽ mất rất nhiều nếu lựa chọn trì hoãn. Đó là khi thời gian cứ vun vút trôi qua, ngày nối tuần, tuần nối tháng, bất chợt chúng ta nhận ra mình đã lãng phí nhiều năm chỉ để làm mọi việc theo cách cũ rích, rằng chúng ta đã không biết dùng khoảng thời gian quý báu đó để phát triển và cải thiện cuộc sống theo những cách khác biệt và đáng kinh ngạc”.
Một khi đã xác định và hiểu rất rõ về các phiên bản khác nhau của con người phản diện, vào những lúc gặp khó khăn hay trở ngại, bạn có thể tắt đi tiếng nói của nhân vật này và triệu hồi 'Con người tối ưu' để giải quyết vấn đề. Ban đầu nó có thể là một quyết định được cân nhắc nhưng về sau sẽ trở thành phản xạ tự động.
Bên cạnh việc giúp bạn xác định con người phản diện, trong cuốn Là bạn nhưng vạn lần tốt hơn Mike Bayer còn hướng dẫn cách trở thành một phiên bản tốt nhất thông qua “SPHERES” – một bộ công cụ giúp xem xét mọi lĩnh vực trong cuộc sống của một người để giúp họ xác định điểm mạnh và yếu của mình. SPHERES là viết tắt của các từ: Xã hội (Social), Cá nhân (Personal), Sức khỏe (Health), Giáo dục (Education), Mối quan hệ (Relationships), Việc làm (Employment) và Phát triển tinh thần (Spiritual Development). Đây là 7 lĩnh vực trụ cột quyết định chất lượng cuộc sống của một người.
Trên hành trình khám phá bản thân này, Mike Bayer sẽ đưa bạn đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác qua những bài tập trị liệu tinh thần mà ông đã đúc kết được trong suốt quãng thời gian làm chuyên gia khai vấn cuộc đời của nhiều người.
Suy cho cùng, quá khứ không thể quay lại còn hiện tại luôn tiếp diễn, bạn không thể sinh ra với cuộc đời mới nhưng luôn có thể cải thiện nó theo một cách tốt nhất.
Qua mỗi trang sách, Mike Bayer sẽ giúp bạn nhận ra rằng mình hoàn toàn có thể sống cuộc sống của chính mình nhưng ở một phiên bản hạnh phúc và hoàn thiện hơn. Đừng để những con người phản diện bên trong trỗi dậy mà hãy nuôi dưỡng con người tối ưu để sống trọn vẹn nhất như Mike Bayer đã truyền tải: “Hãy tìm ra cách sử dụng cuộc đời mình tốt nhất, theo hướng cao cả nhất bằng cách chạm tới phiên bản tốt nhất của mình”.