Cuốn sách quý về Chủ tịch Hồ Chí Minh

NXB Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt cuốn sách Truyện về Hồ Chí Minh. Tác phẩm được Nguyễn Hải Hoành và Dương Trung Dũng dịch từ cuốn TRAN DAN TIEN do PGS.TS Lê Văn Toan hiệu đính.

Tháng 6/1949, NXB Bát Nguyệt (Thượng Hải, Trung Quốc) phát hành cuốn sách Hồ Chí Minh truyện. Sách được Trương Niệm Thức dịch từ một tác phẩm của Trần Dân Tiên. Bản dịch tiếng Trung không chỉ rõ nguyên tác được viết bằng ngôn ngữ nào, cũng không giới thiệu tác giả Trần Dân Tiên là ai. Về sau, cuốn này được Thư viện Quốc gia Trung Hoa dân quốc (Đài Loan, Trung Quốc) công bố rộng rãi trên mạng Internet.

Sau khi nghiên cứu, tìm hiểu, NXB Chính trị quốc gia Sự thật nhận thấy đây là một cuốn sách rất có giá trị, góp phần làm sáng rõ cuộc đời, sự nghiệp của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh kể từ khi ra đi tìm đường cứu nước cho đến những năm đầu sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập.

Cuốn sách do NXB Bát Nguyệt (Trung Quốc) ấn hành cho thấy, vào giữa thế kỷ XX, lãnh tụ Hồ Chí Minh không chỉ có công lao to lớn đối với dân tộc Việt Nam mà còn có tầm ảnh hưởng rộng lớn trong cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các nước thuộc địa ở Á, Phi, Mỹ Latinh.

Do ý nghĩa quan trọng như vậy, NXB Chính trị quốc gia Sự thật tổ chức biên dịch và xuất bản cuốn sách tiếng Trung này sang tiếng Việt trên tinh thần tôn trọng và bám sát tối đa bản gốc từ nội dung đến hình thức thể hiện với tựa đề Truyện về Hồ Chí Minh.

TS. Nguyễn Thị Trang - Biên tập viên Ban sách Đảng (NXB Chính trị quốc gia Sự thật) cho biết, quá trình biên tập có không ít câu chuyện cảm động. Chị ấn tượng nhất với nhóm câu chuyện số 11, 12, 13 kể về thời kỳ Nguyễn Ái Quốc hoạt động tại Pháp, bắt đầu tìm hiểu về những vấn đề chính trị, tham gia Đảng Xã hội Pháp và đặc biệt là các cuộc mít-tinh bàn về dân tộc thuộc địa, trong đó có Việt Nam.

Vị lãnh tụ đã tranh thủ mọi lúc mọi nơi, chắt chiu, dành dụm tiền để mua và đọc sách, báo; sau đó là học viết báo và sáng lập ra tờ Người cùng khổ (La Pria) với tôn chỉ là khơi dậy tinh thần đấu tranh chống thực dân và sự đoàn kết của các dân tộc thuộc địa.

“Ngay từ thời điểm ấy, khi mà hệ tư tưởng và con đường cứu nước chưa hình thành rõ nét, người thanh niên Nguyễn Ái Quốc đã nhận thức rất rõ vai trò của sách, báo, tạp chí với tư cách là công cụ truyền bá tư tưởng, là vũ khí đấu tranh sắc bén trên mặt trận tư tưởng; muốn xây dựng, bảo vệ và phát triển tư tưởng cách mạng, nhất thiết phải có những người “chiến sĩ” tiên phong đó. Điều này còn nguyên giá trị cho đến hôm nay và được Đảng ta kế thừa, phát triển mạnh mẽ trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc đất nước trong tình hình mới”, TS. Nguyễn Thị Trang chia sẻ.

Theo dịch giả Dương Trung Dũng, việc tiếp cận với bản tiếng Trung của cuốn sách là một quá trình lâu dài và nhiều cơ duyên thú vị. Cách đây khoảng 30 năm, từ khi còn là sinh viên, anh được nghe kể có một cuốn sách Truyện về Hồ Chí Minh được xuất bản ở Trung Quốc từ rất sớm, trước cả khi nhà nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa được thành lập. Anh luôn lưu tâm và nung nấu mong muốn tìm cho ra cuốn sách nhưng không có manh mối nào.

Năm 2012, Thư viện Quốc gia Trung Hoa Dân quốc (Đài Loan, Trung Quốc) đăng trên mạng Internet bản scan toàn bộ cuốn sách quý đó. Dương Trung Dũng tìm mọi cách mua bằng được nhưng đều thất bại. Mãi tới năm 2019, nhờ một tiến sĩ chuyên ngành Lịch sử kiến trúc cổ học người Việt Nam học tập và làm việc ở Trung Quốc 16 năm, anh tìm được tác phẩm này. Nhưng do dịch bệnh Covid-19, mất một quãng thời gian dài dằng dặc chờ đợi, đến tận tháng 4/2022, dịch giả mới có được bản gốc.

Khi đọc bản thảo bằng tiếng Trung, Dương Trung Dũng nhận thấy đây thực sự là tư liệu quý, liên quan đến cuộc đời hoạt động của vị lãnh tụ vĩ đại nên anh quyết định mời Nguyễn Hải Hoành - một dịch giả tiếng Trung có kiến thức lịch sử, văn hoá sâu sắc, nhiều kinh nghiệm dịch thuật làm Trưởng nhóm dịch.

“Dịch giả Nguyễn Hải Hoành nhận lời dịch cuốn sách với quyết tâm rất cao dù đã 82 tuổi và mang bệnh suy tim. Bản dịch được thực hiện cẩn thận trong gần một năm. Chúng tôi vui mừng vì có một bản sách gốc, bổ sung thêm được các tư liệu mới về Chủ tịch Hồ Chí Minh”, dịch giả Dương Trung Dũng bày tỏ.

Là nhà khoa học dành trọn cuộc đời nghiên cứu Hán học, văn hóa, tư tưởng phương Đông, đảm nhận vai trò hiệu đính của cuốn sách, PGS.TS Lê Văn Toan (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) cho biết, sách xuất bản năm 1949 bằng chữ Hán có thể do Trương Niệm Thức chuyển dịch từ một ngôn ngữ khác sang tiếng Hán nên cách diễn đạt đảm bảo được tư tưởng, câu chữ theo văn phong Hán ngữ.

Chính vì vậy, khi biên dịch và hiệu đính cần có sự chuyển ngữ vừa đảm bảo được tính chính xác về hàm nghĩa và tính khúc chiết của một tác phẩm truyện ký, lại vừa mang văn phong của tiếng Việt để tạo sự gần gũi và rung cảm của độc giả.

“Thực hiện hiệu đính Truyện về Hồ Chí Minh là một nhiệm vụ nặng nề nhưng rất vẻ vang vì tôi nhận thức được điều này có đóng góp nhất định vào việc làm rõ những gì mà người đời chưa biết về Bác, góp phần giúp các nhà nghiên cứu và toàn dân quan tâm đến cuộc đời, sự nghiệp của Bác; minh giải rõ ràng hơn về thân thế, cuộc đời hoạt động của vị Cha già kính yêu của dân tộc”, PGS.TS Lê Văn Toan bày tỏ.