Vụ Vạn Thịnh Phát: Đoàn Thanh tra bao che sai phạm SCB ra sao?

Trong vụ án này, nhiều lãnh đạo của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng (TTGSNH) thuộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam đã nhận tiền để che dấu sai phạm đặc biệt nghiêm trọng tại SCB, bị cáo nhận số tiền ít nhất 100 triệu đồng, bị báo nhận nhiều nhất lên đến 5,2 triệu USD là Đỗ Thị Nhàn (SN 1966, nguyên Vụ trưởng Vụ Thanh tra giám sát các tổ chức tín dụng (Vụ 1) Cơ quan TTGSNH thuộc NHNN).

Tuy nhiên, tại phiên tòa trong phần xét hỏi, bị cáo Nhàn cho rằng việc mình nhận hối lộ là thụ động, vì lo sợ cho an toàn của bản thân và gia đình. Bị cáo này cũng “so bì” tại sao cùng nhận tiền nhưng chỉ có mỗi bị cáo bị buộc tội “Nhận hối lộ”, còn các bị cáo khác trong đoàn thanh tra lại thuộc tội danh khác.

Theo đó, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ giữa năm 2017 về thanh tra SCB, vào đầu tháng 8/2017, Nguyễn Văn Hưng (SN 1958, Phó Chánh Thanh tra phụ trách Cơ quan TTGSNH thuộc NHNN) ra quyết định thành lập đoàn thanh tra liên ngành để thanh tra SCB, đoàn gồm 18 thành viên do Cơ quan TTGSNH chủ trì, phối hợp với Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ…

Trưởng đoàn là Đỗ Thị Nhàn, thời kỳ thanh tra từ 30/6/20214 - 30/6/2027, đoàn thanh tra được chia thành 5 tổ, thanh tra 2 đợt. Ngày 15/8/2017, đoàn Thanh tra công bố quyết định thanh tra SCB đợt 1 trong thời gian 45 ngày. Sau quá trình thanh tra, xác định SCB sai phạm rất nghiêm trọng trong tất cả các nội dung thanh tra; đặc biệt sai phạm trong việc cung cấp tín dụng đối với các phương án, dự án theo kế hoạch tái cơ cấu tại phương án Chợ Vải; Times Square; Winsor; các dự án: Mũi Đèn Đỏ, 6A, Royal Garden; Khu 5-2; New Pearl; BMC Hưng Long...; hầu hết có nguy cơ mất vốn, phải phân loại nợ xấu (nhóm 3 - 5); các sai phạm đối với 20 khách hàng đăng ký kinh doanh tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai (quận 1, TP HCM).

Sau đó, phía SCB kiến nghị đoàn thanh tra xem xét 4 nội dung. Trên cơ sở kết quả thanh tra và kiến nghị của SCB, Đỗ Thị Nhàn ký nhiều báo cáo trình Nguyễn Văn Hưng về việc đoàn thanh đánh giá phân loại lại đối với các khoản vay từ nhóm 1 xuống nhóm 4, nhóm 5.

Để lập báo cáo kết quả thanh tra, Nhàn và Nguyễn Thị Phụng (SN 1973, Phó Vụ trưởng Vụ 1) giao Nguyễn Tuấn Anh (chuyên viên Vụ 1) tổng hợp số liệu, chỉ tiêu tài chính của SCB trên cơ sở báo cáo kết quả thanh tra của các tổ. Mặc dù đã được chỉnh sửa, nhưng báo cáo ngày 11/1/2018 của đoàn thanh tra vẫn thể hiện nhiều sai phạm nghiêm trọng của SCB về hoạt động cấp tín dụng; các khoản lãi, phí phải thu; xử lý nợ xấu; thực hiện kế hoạch tái cơ cấu…

Đáng chú ý, tại mục kết quả thanh tra 3 dự án tái cơ cấu (Mũi Đèn Đỏ, 6A, Royal Garden) tại SCB - Chi nhánh Cống Quỳnh, thanh tra phát hiện sai phạm trong thẩm định, phê duyệt, giải ngân, kiểm tra, giám sát vốn vay…; tại thư mục “Thực trạng tài chính chính của SCB” có đề xuất đủ điều kiện đưa SCB vào kiểm soát đặc biệt.

Đợt thanh tra lần 2, đoàn thanh tra tiếp tục phát hiện nhiều sai phạm nghiêm trọng trong các khoản vay của nhóm 71 khách hàng ở cùng số 4 Nguyễn Thị Minh Khai. Tuy nhiên, trên cơ sở chấp nhận 4 nội dung kiến nghị của phía SCB, đoàn thanh tra báo cáo đề xuất Nguyễn Văn Hưng xin ý kiến chỉ đạo của Thống đốc NHNN xem xét, phê duyệt một số nội dung, đồng thời trình dự thảo báo cáo lãnh đạo NHNN về những nội dung này, nhưng Nguyễn Văn Hưng không ký tờ trình báo cáo lãnh đạo NHNN theo đề xuất của đoàn thanh tra.

Trong lúc Cơ quan TTGSNH chưa báo cáo lãnh đạo NHNN xử lý các kiến nghị của SCB, Nhàn chỉ đạo Phụng, Nguyễn Tuấn Anh, Vũ Khánh Linh (Phó phòng Vụ 1) và Bùi Tuấn Khoa bỏ ra ngoài số liệu phân loại nợ xấu nhóm 4, 5 đối với 3 dự án Mũi Đèn Đỏ, 6A, Royal Garden với tổng dư nợ hơn 37.953 tỷ đồng. Chỉnh sửa nợ xấu của SCB từ hơn 91.067 tỷ đồng (tỷ lệ 35,87%) xuống còn hơn 53.114 tỷ đồng (tỷ lệ 20,92%); vốn chủ sở hữu từ âm hơn 19.154 tỷ đồng thành dương hơn 2.757 tỷ đồng…

Những số liệu chỉnh sửa trên, Nhàn chỉ đạo đưa vào dự thảo báo cáo đoàn thanh tra ngày 11/1/2018, cho thành viên đoàn ký để báo cáo Nguyễn Văn Hưng. Đồng thời, tại mục “Thực trạng tài chính của SCB” có đề xuất đủ điều kiện đưa SCB vào kiểm soát đặc biệt, nhưng Hưng chỉ đạo bỏ nội dung này ra khỏi báo cáo của NHNN.

Sau đó, Nhàn chỉ đạo Phụng, Linh, Nguyễn Tuấn Anh xây dựng, chỉnh sửa báo cáo để trình Hưng ký, nhưng báo cáo không đưa thực trạng tài chính yếu kém của SCB (nợ xấu và phân loại nợ xấu, âm vốn chủ sở hữu, lỗ lũy kế, hệ số CAR...) nhằm làm nhẹ tính chất, mức độ sai phạm tại các dự án, phương án tái cơ cấu theo phê duyệt của NHNN đối với SCB. Không báo cáo chi tiết sai phạm của SCB đối với khoản vay của nhóm 20/71 khách hàng ở số 4 Nguyễn Thị Minh Khai.

Trong phần kiến nghị, còn có nội dung đề xuất Chính phủ tiếp tục tạo điều kiện cho SCB tiếp tục thực hiện tái cơ cấu, cho phép SCB xây dựng đề án tái cơ cấu điều chỉnh.

Ngoài việc bao che sai phạm theo kiến nghị của SCB; báo cáo không trung thực, không đầy đủ kết quả thanh tra. Đoàn thanh tra còn điều chỉnh kế hoạch thanh tra không đúng chỉ đạo của Chính phủ, nhằm làm theo hướng có lợi cho SCB; dự thảo kết luận thanh tra (KLTT) không khách quan, trái pháp luật.

Tại dự thảo KLTT, Nguyễn Văn Hưng chỉ đạo Đỗ Thị Nhàn để Nhàn chỉ đạo Phụng và tổ tổng hợp chỉnh sửa, hoàn thiện và đưa vào nội dung của KLTT số 3959/KL-TTGSNH1 (KLTT 3959) ngày 4/12/2018, với những thông tin sai so với kết quả thanh tra.

Phần kết luận của KLTT đã bỏ ra số liệu nợ xấu của 3 dự án (Mũi Đèn Đỏ, 6A và Royal Garden) qua kết quả thanh tra bắt buộc phải chuyển nợ xấu với dư nợ hơn 37.953 tỷ đồng.

Bỏ ngoài số trích lập DPRR hơn 18.796 tỷ đồng và thực hiện thoái lãi dự thu hơn 3.093 tỷ đồng; thoái lãi dự thu ngoài thu nhập SCB đã hạch toán đối với các khoản nợ quá hạn hơn 3.135 tỷ đồng. Không kết luận SCB vi phạm hầu hết các quy định của NHNN, như: hệ số CAR, lỗ lũy kế, âm vốn chủ sở hữu; nợ xấu. Kết luận không đánh giá các phạm vi này để kiến nghị đưa SCB vào diện kiểm soát đặc biệt.

Đối với phần kiến nghị cũng bị bỏ ra ngoài KLTT nhiều nội dung, như: không kiến nghị SCB phải phân loại nợ xấu (hơn 37.953 tỷ đồng), thực hiện trích lập DPRR (hơn 18.796 tỷ đồng) và thoái lãi dự thu (hơn 3.093 tỷ đồng) của 3 dự án Mũi Đèn Đỏ, 6A và Royal Garden.

Bỏ toàn bộ nội dung kiến nghị yêu cầu thu hồi ngay số tiền vay sử dụng sai mục đích tại dự án 6A (4.873 tỷ đồng), dự án Mũi Đèn Đỏ (10.364 tỷ đồng). Bỏ toàn bộ nội dung kiến nghị yêu cầu thu hồi đối với dự án Mũi Đèn Đỏ số tiền hơn 13.340 tỷ đồng; dự án 6A hơn 5.319 tỷ đồng. Không kiến nghị chuyển cơ quan điều tra xử lý sai phạm của nhóm 71 khách hàng đăng ký kinh doanh tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai.

Do Đỗ Nguyễn Văn Hưng nghỉ hưu từ ngày 1/10/2018, nên Nguyễn Văn Du (quyền Chánh Thanh tra) đã ký ban hành KLTT 3959 đối với SCB. Trước khi ký KLTT, Du không tổ chức họp đoàn thanh tra, không so sánh, đối chiếu, kiểm tra, kiểm soát kết quả thanh tra trước đó tại báo cáo của đoàn thanh tra.

Để “biến tấu” những sai phạm đặc biệt nghiêm trọng tại SCB, trong quá trình thanh tra SCB các đối tượng trong đoàn thanh tra đã nhận nhiều lần tiền, quà của SCB để trở thành tội phạm.

Theo đó, Nguyễn Văn Hưng nhận 390.000 USD; Nguyễn Thị Phụng nhận 20.000 USD và 210 triệu đồng, 1 đồng hồ; Vũ Khánh Linh, Nguyễn Tuấn Anh, Bùi Tuấn Khoa nhận 100 triệu đồng/người; Vương Đỗ Anh Tuấn nhận 20.000 USD; Trần Văn Tuấn nhận 6.000 USD và 40 triệu đồng; Lê Thanh Hà nhận 14.000 USD và 100 triệu đồng; Nguyễn Duy Phương chỉ thừa nhận nhận 1.000 USD và 20 triệu đồng, không thừa nhận đã nhận 5.000 USD; Nguyễn Văn Thùy nhận 21.000 USD và 60 triệu đồng; Trương Việt Hưng nhận 6.000 USD.

Đối với Trương Mỹ Lan, khi SCB bị thanh tra, để che giấu thực trạng đặc biệt yếu kém và các sai phạm của ngân hàng, và để SCB không bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt, tiếp tục được tái cơ cấu.

Trương Mỹ Lan đã gặp, bàn bạc với Nhàn, và chỉ đạo Võ Tấn Hoàng Văn (Tổng Giám đốc SCB) trực tiếp đưa cho Nhàn số tiền 5,2 triệu USD cùng với tiền, quà bồi dưỡng thành viên đoàn thanh tra.

Từ đó, Nhàn chỉ đạo các thành viên trong đoàn báo cáo không trung thực những sai phạm của SCB; cố tình che giấu, làm nhẹ sai phạm của SCB và kiến nghị đề xuất tạo điều kiện cho SCB được tiếp tục tái cơ cấu.